Edelsmeden

Christine van der Ree

'Glas, metaal en vuur: eeuwenoude technieken eigentijds toepassen'

Achtergrond
• Christine is goudsmid, opgeleid aan de vakschool in Schoonhoven, waar ze de technieken van het emailleren leerde.
• In Portsmouth (Engeland) volgde ze de Kunstacademie. 
• Door veel samenwerking met emailleurs in Engeland, Duitsland, Tsjechië en Nederland heeft zij zich verder ontwikkeld in het emailleren.
• Christine werkt zelfstandig vanuit haar atelier in Amsterdam. Ze maakt eigen werk en werk in opdracht van collega-goudsmeden en bedrijven.
• Sinds 2014 geeft ze les bij Scholen in de Kunst. Ze begeleidt cursisten die zelfstandig werken in het emailleeratelier en ze heeft een beginnersgroep. Daarnaast verzorgt ze masterclasses.  In 2018 start Christine ook met een cursus edelsmeden.

Als docent
‘Mijn belangrijke drijfveer is de wil de techniek van het emailleren over te dragen. Het is zulk mooi materiaal en zo’n mooi medium om je in uit te drukken. Emailleren heeft zich ontwikkeld van toegepaste kunst tot kunst ‘om aan de muur te hangen’. Naast het ambachtelijke van het vak, gaat het in de cursus ook om het maken van iets eigens, door kleurkeuze en materiaalbehandeling. Zoals bij alle kunst gaat het om de combinatie van hoofd, hart en handen.

Bij de cursus Edelsmeden richt ik me op het maken van sieraden en kleine objecten. We werken met verschillende metalen en de bijbehorende technieken. Ik hou zelf erg van foldforming technieken, een snelle manier om ruimtelijke vormen te creëren in koper. Deze vormen kunnen onderdeel zijn van een sieraad of op zich zelf staan als object.’  

Ontspannen leren
‘Omdat het een hobby is voor de cursisten, vind ik het belangrijk dat ze een fijne tijd hebben. Ik zoek een ontspannen sfeer; het moet leuk zijn hier te komen. Als docent hoop ik ze te leren extra goed te kijken, waar te nemen. Ik vraag ze bijvoorbeeld gedurende een periode te zoeken naar patronen in de wereld om hen heen. Overal zijn patronen te ontdekken. Als ze dan komen met bijvoorbeeld een rij lantarenpalen, kunnen we dat met elkaar verklaren en uitleggen: ze leren een bepaald ritme in het beeld te herkennen, een bepaald perspectief.’  

De les
‘Nieuwe cursisten moeten een emailleer-basispakket aanschaffen. Dit pakket bevat kleine hoeveelheden van verschillende emailles, koper en wat persoonlijk gereedschap, afhankelijk van wat iemand al in bezit heeft. In het lokaal zijn gemeenschappelijke gereedschappen, slijpstenen en ovens. Uit nalatenschappen hebben we mooie emailles, gelukkig, want die zijn kostbaar. De cursist kan daar vrij gebruik van maken. Voor koper en basis-emaille moet naar gebruik worden betaald. Ik geef in de cursus brede opdrachten. Van daaruit ga ik graag als begeleider mee met de wensen en de smaak van een cursist. Iedereen heeft een voorkeur voor bepaalde kleuren of thema’s. De één laat zich inspireren door de natuur, de ander werkt graag grafisch of abstract. Ik help met het zoeken naar technieken, waar ze iets mee kunnen maken wat uit henzelf komt. Of dat nou een sieraad is, of ander klein werk, of juist ruimtelijk en groot – het kan allemaal met emailleren.’  

Geluksmomentjes…
‘Ik ben altijd weer blij als ontgoocheling omslaat in een verraste reactie als het werk heet (en onooglijk) uit de oven komt en langzaam zijn ware kleur aanneemt.’

Karin Kortenhorst

‘Jezelf verrassen’

Achtergrond
• Karin is opgeleid als goud- en zilversmid en heeft daarna de kunstacademie in de Utrecht gedaan.
• Ze geeft sinds 2000 cursussen voor volwassen bij Scholen in de Kunst.
• In haar eigen atelier maakt Karin sieraden en objecten die ze exposeert en verkoopt.  
• Ze geeft workshops, onder meer in Griekenland, in het voor- en najaar. 

Als docent
‘Met mijn achtergrond kan ik zowel technisch begeleiden als meedenken over vormgeving. Daarbij voel ik me meer een begeleider dan een juf en vind ik het belangrijk dat ik uitdaging zoek voor mijn cursisten. Ik wil mensen aanzetten een stapje verder te gaan. Jezelf verrassen, daardoor beleef ik zelf als kunstenaar ook de mooiste momenten. Voor mijn cursisten probeer ik die ervaring te creëren met opdrachten die ze in eerste instantie misschien helemaal niet zien zitten. Ga maar doen! Uit die comfortzone komen! Daar zit mijn taak als docent: mensen begeleiden om eruit te halen wat erin zit.’ 

Lesinhoud
‘We hebben een geweldig lokaal met veel gereedschappen: we kunnen natuurlijk solderen maar ook etsen, metalen kleuren, anticlastisch hameren en zilver gieten. Zo kan ik heel veel technieken van het edelsmeden aanbieden. Beginners krijgen het eerste half jaar een aantal opdrachten waarin alle basisvaardigheden van het edelsmeden aan bod komen: zagen, vijlen, solderen, schuren, polijsten en een steen zetten. Daarna gaan mensen hun eigen richting zoeken. Je kan ook met textiel gaan werken, of grotere objecten maken. In mijn jaarprogramma is dus ruimte voor eigen werk, maar er zijn ook gezamenlijke opdrachten die verbinden en inspireren omdat iedereen die anders invult.’  

Sfeer
‘In mijn groepen zitten beginners en gevorderden bij elkaar. Dat werkt goed: mensen die al heel lang bezig zijn en denken alles wel te weten, worden verrast door nieuwe cursisten met frisse oplossingen. Het is belangrijk dat er een open sfeer is, waarin alles kan. Zodat je je vrij en veilig voelt en alles durft te vragen en te proberen. De groepen zijn leuk, er is plezier en er wordt serieus gewerkt. Mensen helpen elkaar en zijn belangstellend. Soms wordt er veel gekletst, je hoort gehamer, mensen lopen rond – het is heel levendig.’  

Geluksmomentjes…
Soms zijn er momenten dat ik me realiseer: goh, wat is het stil. Iedereen is geconcentreerd met zijn eigen werk bezig, helemaal in een flow. Dan ben ik echt ontroerd.’  

Louisa Maria Ponseele

‘Mijn lessen zijn eigenlijk een vorm van rebellie’

Hoe zou je jezelf als docent omschrijven?

‘Voor mij is kunst noodzaak, ik ben ermee geboren. Ik kan niet anders dan met een kunstzinnige blik de wereld te bekijken. Die passie hoop ik over te brengen op mijn cursisten. Kunst maken betekent dat je heel vrij bent in wat je creëert en bedenkt. Maar je wilt ze ook bepaalde technieken leren. Ik opereer precies op dat scheidsvlak. Ik streef ernaar dat mensen hun eigen kunstenaarschap ontdekken.’

Wat is kenmerkend aan jouw aanpak?

‘Mijn lessen zijn niet vastomlijnd en je gaat ook niet van opdracht naar opdracht. Het draait om het verhaal van de maker. Zodat je echt iets van de ziel van de kunstenaar te zien krijgt. En ja, dat is spannend, maar levert uniek werk op. Ik moedig mijn cursisten met veel enthousiasme aan. Ik hoop dat ze echt iets nieuws creëren wanneer ze ontsnappen aan alle gecontroleerde technieken. Mijn lessen zijn eigenlijk een vorm van rebellie. Zo wakker je de innerlijke kunstenaar in jezelf aan en til je het niveau van hobby naar ware kunst. Dat is mijn uitdaging.’

Welke technieken leer je in jouw lessen?

‘Dat hangt af van de les. Bij edelsmeden leren de cursisten veel technieken, omdat het compleet nieuw is wat ze doen. Vijlen, zagen, solderen, alles komt voorbij. In mijn beeldhouwlessen is dat anders, daar hebben deelnemers vaak al jaren ervaring, waardoor ik ze juist aanmoedig meer vanuit hun ziel te werken. Beeldhouwers werken heel intuïtief, waarbij het materiaal heel sturend is.’

Waar krijg jijzelf energie van?

‘Ik houd erg van het contact met de cursisten. Ik ben zeer geïnteresseerd in hun verhaal over wat hen bezighoudt. Hoe bijzonder is het om getuige te zijn van de zoektocht naar hun eigen kunstbeeld. De voldoening die zij eruit halen, maakt mij ook blij. Vooral als ik iemand in de cursus zie groeien. Ik moedig mensen aan zo oprecht mogelijk zichzelf te zijn. Dat doe ik op een positieve manier. Als mensen zich veilig en vertrouwt voelen, ontstaan de mooiste creaties.’

Wist je dit al over Louisa Maria?

Zij werkt als goudsmid voor de oudste juwelier van Europa. Bij de firma Heursel, die in een historisch atelier midden in de Gentse binnenstad al sinds 1745 sieraden maken.

Achtergrond

Louisa Maria Ponseele komt uit Vlaanderen waar zij de opleiding beeldende kunst en driedimensionale vormgeving studeerde aan de School of Arts in Gent. Vervolgens deed zij de opleiding tot goudsmid in Kortrijk en studeerde Emaille aan Art&Metier in Brussel. Als kunstenaar maakt ze beelden, is nu bezig met schilderwerk waarin altijd de driedimensionale factor zichtbaar is. Haar sieraden zijn op meerdere tentoonstellingen in België te zien geweest. Ze werkt nu aan unieke sieraden in opdracht. Haar project Spoons, waarbij ze lepeltjes omtoverde tot ware kunstvoorwerken trok veel bekijks. Daarnaast maakte ze decorstukken voor Holiday on Ice en werkte als studio assistent voor beeldhouwer Thomas Lerooy. Ze heeft ook lesgegeven aan kinderen en maakte op YouTube creatieve video’s als de Vakantiejuf.