Edelsmeden

Christine van der Ree

'Glas, metaal en vuur: eeuwenoude technieken eigentijds toepassen'

Achtergrond
• Christine is goudsmid, opgeleid aan de vakschool in Schoonhoven, waar ze de technieken van het emailleren leerde.
• In Portsmouth (Engeland) volgde ze de Kunstacademie. 
• Door veel samenwerking met emailleurs in Engeland, Duitsland, Tsjechië en Nederland heeft zij zich verder ontwikkeld in het emailleren.
• Christine werkt zelfstandig vanuit haar atelier in Amsterdam. Ze maakt eigen werk en werk in opdracht van collega-goudsmeden en bedrijven.
• Sinds 2014 geeft ze les bij Scholen in de Kunst. Ze begeleidt cursisten die zelfstandig werken in het emailleeratelier en ze heeft een beginnersgroep. Daarnaast verzorgt ze masterclasses.  In 2018 start Christine ook met een cursus edelsmeden.

Als docent
‘Mijn belangrijke drijfveer is de wil de techniek van het emailleren over te dragen. Het is zulk mooi materiaal en zo’n mooi medium om je in uit te drukken. Emailleren heeft zich ontwikkeld van toegepaste kunst tot kunst ‘om aan de muur te hangen’. Naast het ambachtelijke van het vak, gaat het in de cursus ook om het maken van iets eigens, door kleurkeuze en materiaalbehandeling. Zoals bij alle kunst gaat het om de combinatie van hoofd, hart en handen.

Bij de cursus Edelsmeden richt ik me op het maken van sieraden en kleine objecten. We werken met verschillende metalen en de bijbehorende technieken. Ik hou zelf erg van foldforming technieken, een snelle manier om ruimtelijke vormen te creëren in koper. Deze vormen kunnen onderdeel zijn van een sieraad of op zich zelf staan als object.’  

Ontspannen leren
‘Omdat het een hobby is voor de cursisten, vind ik het belangrijk dat ze een fijne tijd hebben. Ik zoek een ontspannen sfeer; het moet leuk zijn hier te komen. Als docent hoop ik ze te leren extra goed te kijken, waar te nemen. Ik vraag ze bijvoorbeeld gedurende een periode te zoeken naar patronen in de wereld om hen heen. Overal zijn patronen te ontdekken. Als ze dan komen met bijvoorbeeld een rij lantarenpalen, kunnen we dat met elkaar verklaren en uitleggen: ze leren een bepaald ritme in het beeld te herkennen, een bepaald perspectief.’  

De les
‘Nieuwe cursisten moeten een emailleer-basispakket aanschaffen. Dit pakket bevat kleine hoeveelheden van verschillende emailles, koper en wat persoonlijk gereedschap, afhankelijk van wat iemand al in bezit heeft. In het lokaal zijn gemeenschappelijke gereedschappen, slijpstenen en ovens. Uit nalatenschappen hebben we mooie emailles, gelukkig, want die zijn kostbaar. De cursist kan daar vrij gebruik van maken. Voor koper en basis-emaille moet naar gebruik worden betaald. Ik geef in de cursus brede opdrachten. Van daaruit ga ik graag als begeleider mee met de wensen en de smaak van een cursist. Iedereen heeft een voorkeur voor bepaalde kleuren of thema’s. De één laat zich inspireren door de natuur, de ander werkt graag grafisch of abstract. Ik help met het zoeken naar technieken, waar ze iets mee kunnen maken wat uit henzelf komt. Of dat nou een sieraad is, of ander klein werk, of juist ruimtelijk en groot – het kan allemaal met emailleren.’  

Geluksmomentjes…
‘Ik ben altijd weer blij als ontgoocheling omslaat in een verraste reactie als het werk heet (en onooglijk) uit de oven komt en langzaam zijn ware kleur aanneemt.’

Erna Huppelschoten

‘Ik help mensen graag om te groeien als kunstenaar’

Waar haal jij plezier uit bij het lesgeven?

“Ik vind het altijd fijn om mensen te inspireren en houd ervan om me te verbinden met mijn cursisten. In de cursus sieraden maken lopen mensen vaak enige jaren mee, dus leer je elkaar goed kennen. Daarbij ben ik vanuit mezelf ook nieuwsgierig: wie is deze mens? Wat wil die creëren? Ik ga graag naast iemand zitten, observeer, sluit aan en geef dan handreikingen hoe iets anders of beter kan. Op dat vlak ben ik iets meer coach dan docent.”

Betekent dit dat je geen lesplan hebt?

“Oh, zeker wel. In de lessen hanteren we grote lijnen, thema’s waarlangs materiaalgebruik, esthetiek en technieken als solderen en zagen voorbijkomen. Naast die basisinformatie bied ik veel inspiratie door kundig werk van andere kunstenaars te tonen. We werken met verschillende metalen als koper en zilver, maar ook hout, steen, papier en porselein. Cursisten kunnen zo zelf aan de slag en merken dat vanuit die inspiratie hun eigen werk als vanzelf naar boven komt.”

Wat hoor je terug van cursisten over jouw aanpak?

“Het mooiste vind ik altijd als ik mensen verder kan brengen in hun werk. Als iemand mij een vraag stelt, omdat die even vastloopt bij het maken van een sieraad, dan vind ik het prettig om te zien dat hij of zijn met een kleine aanwijzing weer verder kan. Zodat ze echt voelen: ja, hiervoor zit ik op les. Iedere cursist is individueel bezig en ik leg het perspectief best hoog, zodat ze ook kunnen groeien in hun kunstenaarschap. Dat geeft mij energie en veel voldoening.”

Behalve docent ben je ook kunstenaar. Wat maak je zoal?

“Mijn werk is heel breed. Ik ben graag weids bezig. Zo werk ik in mijn atelier veel met porselein en maak ik sieraden en kunstobjecten. Het thema van waaruit ik op dit moment werk is draagbaarheid, dat vind ik een erg leuk spel: wat kun je nog wel dragen en wat niet meer? Daarbij gebruik ik graag diverse materialen: aluminium, half-edelstenen of smeedwerk. Iedere keer pak ik het weer anders aan; dat past bij me.”

Wist je dit al over Erna?

Erna is dol op het ritme en de energieke manier van Afrikaanse dans, zelf heeft ze dat ook jaren gedaan.

Achtergrond

Erna Huppelschoten is sieraadontwerper, kunstenaar en docent. Ze is opgeleid als eerstegraads docent handvaardigheid en kunstgeschiedenis aan de Academie voor Beeldende Vorming. Hierdoor heeft zij een brede en gedegen basis, daarnaast zet ze het gebruik van meerdere materialen in. Ze studeerde sieraadontwerpen aan de HKU en is al jaren verbonden aan Scholen in de Kunst. Naast haar werk als docent heeft ze samen met Frans Ottink StudioZAND waar zij serviesgoed, vazen, urnen en sieraden van porselein en zilver maakt.

Karien Kortenhorst

‘Jezelf verrassen’

Achtergrond
• Karien is opgeleid als goud- en zilversmid en heeft daarna de kunstacademie in de Utrecht gedaan.
• Ze geeft sinds 2000 cursussen voor volwassen bij Scholen in de Kunst.
• In haar eigen atelier maakt Karien sieraden en objecten die ze exposeert en verkoopt.  
• Ze geeft workshops, onder meer in Griekenland, in het voor- en najaar. 

Als docent
‘Met mijn achtergrond kan ik zowel technisch begeleiden als meedenken over vormgeving. Daarbij voel ik me meer een begeleider dan een juf en vind ik het belangrijk dat ik uitdaging zoek voor mijn cursisten. Ik wil mensen aanzetten een stapje verder te gaan. Jezelf verrassen, daardoor beleef ik zelf als kunstenaar ook de mooiste momenten. Voor mijn cursisten probeer ik die ervaring te creëren met opdrachten die ze in eerste instantie misschien helemaal niet zien zitten. Ga maar doen! Uit die comfortzone komen! Daar zit mijn taak als docent: mensen begeleiden om eruit te halen wat erin zit.’ 

Lesinhoud
‘We hebben een geweldig lokaal met veel gereedschappen: we kunnen natuurlijk solderen maar ook etsen, metalen kleuren, anticlastisch hameren en zilver gieten. Zo kan ik heel veel technieken van het edelsmeden aanbieden. Beginners krijgen het eerste half jaar een aantal opdrachten waarin alle basisvaardigheden van het edelsmeden aan bod komen: zagen, vijlen, solderen, schuren, polijsten en een steen zetten. Daarna gaan mensen hun eigen richting zoeken. Je kan ook met textiel gaan werken, of grotere objecten maken. In mijn jaarprogramma is dus ruimte voor eigen werk, maar er zijn ook gezamenlijke opdrachten die verbinden en inspireren omdat iedereen die anders invult.’  

Sfeer
‘In mijn groepen zitten beginners en gevorderden bij elkaar. Dat werkt goed: mensen die al heel lang bezig zijn en denken alles wel te weten, worden verrast door nieuwe cursisten met frisse oplossingen. Het is belangrijk dat er een open sfeer is, waarin alles kan. Zodat je je vrij en veilig voelt en alles durft te vragen en te proberen. De groepen zijn leuk, er is plezier en er wordt serieus gewerkt. Mensen helpen elkaar en zijn belangstellend. Soms wordt er veel gekletst, je hoort gehamer, mensen lopen rond – het is heel levendig.’  

Geluksmomentjes…
Soms zijn er momenten dat ik me realiseer: goh, wat is het stil. Iedereen is geconcentreerd met zijn eigen werk bezig, helemaal in een flow. Dan ben ik echt ontroerd.’  

Ronja Driessen