Heb jij nog nooit leren edelsmeden of sieraden gemaakt? Doe dan op deze pagina inspiratie op. Bekijk bijvoorbeeld de video van een les van onze docent Karien Kortenhorst of leer meer over de techniek. Hopelijk helpt deze pagina je met het maken van een goede start en veel plezier te hebben tijdens je eerste lessen. In de cursus edelsmeden en sieraden en objecten maken start je met gezamenlijke opdrachten, maar als snel kies je je eigen aanpak. Je kunt ervoor kiezen sieraden te maken, maar kunt je ook verder ontwikkelen in het maken van algemenere (kunst)voorwerpen.
Bij edelsmeden leer je het ontwerpen en maken van kunst- en gebruiksvoorwerpen of objecten. Je leert o.a. meten, optekenen, zagen, vijlen, schuren, polijsten, smeden en solderen. Je werkt met veel verschillende materialen en technieken.
In de les leer je de ambachtelijke kant van het maakproces én ga je aan de slag met de vormgeving en het ontwerp van een sieraad. Zo ga je aan de slag met metaaldraad en -plaat (koper, messing, alpaca en zilver), maar ook met kunststof, rubber, textiel, hout en stenen zetten.
Heb je al jaren ervaring met edelsmeden of sieraden maken, dan ben je bij ons aan ook het juiste adres. Je kunt lekker zelfstandig aan het werk in een atelier. Aan het begin van het seizoen spreek je met de docent af wanneer zij langskomt. Dat zal verdeeld over het hele jaar tien keer zijn. Op de andere momenten werk je zelfstandig. De ateliers zijn geschikt voor cursisten die de basistechnieken al onder de knie hebben. De docent bezoekt het atelier om je werk te bespreken en nieuwe inspiratie aan te dragen.
'Glas, metaal en vuur: eeuwenoude technieken eigentijds toepassen'
Achtergrond
• Christine is goudsmid, opgeleid aan de vakschool in Schoonhoven, waar ze de technieken van het emailleren leerde.
• In Portsmouth (Engeland) volgde ze de Kunstacademie.
• Door veel samenwerking met emailleurs in Engeland, Duitsland, Tsjechië en Nederland heeft zij zich verder ontwikkeld in het emailleren.
• Christine werkt zelfstandig vanuit haar atelier in Amsterdam. Ze maakt eigen werk en werk in opdracht van collega-goudsmeden en bedrijven.
• Sinds 2014 geeft ze les bij Scholen in de Kunst. Ze begeleidt cursisten die zelfstandig werken in het emailleeratelier en ze heeft een beginnersgroep. Daarnaast verzorgt ze masterclasses. In 2018 start Christine ook met een cursus edelsmeden.
Als docent
‘Mijn belangrijke drijfveer is de wil de techniek van het emailleren over te dragen. Het is zulk mooi materiaal en zo’n mooi medium om je in uit te drukken. Emailleren heeft zich ontwikkeld van toegepaste kunst tot kunst ‘om aan de muur te hangen’. Naast het ambachtelijke van het vak, gaat het in de cursus ook om het maken van iets eigens, door kleurkeuze en materiaalbehandeling. Zoals bij alle kunst gaat het om de combinatie van hoofd, hart en handen.
Bij de cursus Edelsmeden richt ik me op het maken van sieraden en kleine objecten. We werken met verschillende metalen en de bijbehorende technieken. Ik hou zelf erg van foldforming technieken, een snelle manier om ruimtelijke vormen te creëren in koper. Deze vormen kunnen onderdeel zijn van een sieraad of op zich zelf staan als object.’
Ontspannen leren
‘Omdat het een hobby is voor de cursisten, vind ik het belangrijk dat ze een fijne tijd hebben. Ik zoek een ontspannen sfeer; het moet leuk zijn hier te komen. Als docent hoop ik ze te leren extra goed te kijken, waar te nemen. Ik vraag ze bijvoorbeeld gedurende een periode te zoeken naar patronen in de wereld om hen heen. Overal zijn patronen te ontdekken. Als ze dan komen met bijvoorbeeld een rij lantarenpalen, kunnen we dat met elkaar verklaren en uitleggen: ze leren een bepaald ritme in het beeld te herkennen, een bepaald perspectief.’
De les
‘Nieuwe cursisten moeten een emailleer-basispakket aanschaffen. Dit pakket bevat kleine hoeveelheden van verschillende emailles, koper en wat persoonlijk gereedschap, afhankelijk van wat iemand al in bezit heeft. In het lokaal zijn gemeenschappelijke gereedschappen, slijpstenen en ovens. Uit nalatenschappen hebben we mooie emailles, gelukkig, want die zijn kostbaar. De cursist kan daar vrij gebruik van maken. Voor koper en basis-emaille moet naar gebruik worden betaald. Ik geef in de cursus brede opdrachten. Van daaruit ga ik graag als begeleider mee met de wensen en de smaak van een cursist. Iedereen heeft een voorkeur voor bepaalde kleuren of thema’s. De één laat zich inspireren door de natuur, de ander werkt graag grafisch of abstract. Ik help met het zoeken naar technieken, waar ze iets mee kunnen maken wat uit henzelf komt. Of dat nou een sieraad is, of ander klein werk, of juist ruimtelijk en groot – het kan allemaal met emailleren.’
Geluksmomentjes…
‘Ik ben altijd weer blij als ontgoocheling omslaat in een verraste reactie als het werk heet (en onooglijk) uit de oven komt en langzaam zijn ware kleur aanneemt.’
‘Ik help mensen graag om te groeien als kunstenaar’
“Ik vind het altijd fijn om mensen te inspireren en houd ervan om me te verbinden met mijn cursisten. In de cursus sieraden maken lopen mensen vaak enige jaren mee, dus leer je elkaar goed kennen. Daarbij ben ik vanuit mezelf ook nieuwsgierig: wie is deze mens? Wat wil die creëren? Ik ga graag naast iemand zitten, observeer, sluit aan en geef dan handreikingen hoe iets anders of beter kan. Op dat vlak ben ik iets meer coach dan docent.”
“Oh, zeker wel. In de lessen hanteren we grote lijnen, thema’s waarlangs materiaalgebruik, esthetiek en technieken als solderen en zagen voorbijkomen. Naast die basisinformatie bied ik veel inspiratie door kundig werk van andere kunstenaars te tonen. We werken met verschillende metalen als koper en zilver, maar ook hout, steen, papier en porselein. Cursisten kunnen zo zelf aan de slag en merken dat vanuit die inspiratie hun eigen werk als vanzelf naar boven komt.”
“Het mooiste vind ik altijd als ik mensen verder kan brengen in hun werk. Als iemand mij een vraag stelt, omdat die even vastloopt bij het maken van een sieraad, dan vind ik het prettig om te zien dat hij of zijn met een kleine aanwijzing weer verder kan. Zodat ze echt voelen: ja, hiervoor zit ik op les. Iedere cursist is individueel bezig en ik leg het perspectief best hoog, zodat ze ook kunnen groeien in hun kunstenaarschap. Dat geeft mij energie en veel voldoening.”
“Mijn werk is heel breed. Ik ben graag weids bezig. Zo werk ik in mijn atelier veel met porselein en maak ik sieraden en kunstobjecten. Het thema van waaruit ik op dit moment werk is draagbaarheid, dat vind ik een erg leuk spel: wat kun je nog wel dragen en wat niet meer? Daarbij gebruik ik graag diverse materialen: aluminium, half-edelstenen of smeedwerk. Iedere keer pak ik het weer anders aan; dat past bij me.”
Erna is dol op het ritme en de energieke manier van Afrikaanse dans, zelf heeft ze dat ook jaren gedaan.
Erna Huppelschoten is sieraadontwerper, kunstenaar en docent. Ze is opgeleid als eerstegraads docent handvaardigheid en kunstgeschiedenis aan de Academie voor Beeldende Vorming. Hierdoor heeft zij een brede en gedegen basis, daarnaast zet ze het gebruik van meerdere materialen in. Ze studeerde sieraadontwerpen aan de HKU en is al jaren verbonden aan Scholen in de Kunst. Naast haar werk als docent heeft ze samen met Frans Ottink StudioZAND waar zij serviesgoed, vazen, urnen en sieraden van porselein en zilver maakt.
‘Jezelf verrassen’
Achtergrond
• Karien is opgeleid als goud- en zilversmid en heeft daarna de kunstacademie in de Utrecht gedaan.
• Ze geeft sinds 2000 cursussen voor volwassen bij Scholen in de Kunst.
• In haar eigen atelier maakt Karien sieraden en objecten die ze exposeert en verkoopt.
• Ze geeft workshops, onder meer in Griekenland, in het voor- en najaar.
Als docent
‘Met mijn achtergrond kan ik zowel technisch begeleiden als meedenken over vormgeving. Daarbij voel ik me meer een begeleider dan een juf en vind ik het belangrijk dat ik uitdaging zoek voor mijn cursisten. Ik wil mensen aanzetten een stapje verder te gaan. Jezelf verrassen, daardoor beleef ik zelf als kunstenaar ook de mooiste momenten. Voor mijn cursisten probeer ik die ervaring te creëren met opdrachten die ze in eerste instantie misschien helemaal niet zien zitten. Ga maar doen! Uit die comfortzone komen! Daar zit mijn taak als docent: mensen begeleiden om eruit te halen wat erin zit.’
Lesinhoud
‘We hebben een geweldig lokaal met veel gereedschappen: we kunnen natuurlijk solderen maar ook etsen, metalen kleuren, anticlastisch hameren en zilver gieten. Zo kan ik heel veel technieken van het edelsmeden aanbieden. Beginners krijgen het eerste half jaar een aantal opdrachten waarin alle basisvaardigheden van het edelsmeden aan bod komen: zagen, vijlen, solderen, schuren, polijsten en een steen zetten. Daarna gaan mensen hun eigen richting zoeken. Je kan ook met textiel gaan werken, of grotere objecten maken. In mijn jaarprogramma is dus ruimte voor eigen werk, maar er zijn ook gezamenlijke opdrachten die verbinden en inspireren omdat iedereen die anders invult.’
Sfeer
‘In mijn groepen zitten beginners en gevorderden bij elkaar. Dat werkt goed: mensen die al heel lang bezig zijn en denken alles wel te weten, worden verrast door nieuwe cursisten met frisse oplossingen. Het is belangrijk dat er een open sfeer is, waarin alles kan. Zodat je je vrij en veilig voelt en alles durft te vragen en te proberen. De groepen zijn leuk, er is plezier en er wordt serieus gewerkt. Mensen helpen elkaar en zijn belangstellend. Soms wordt er veel gekletst, je hoort gehamer, mensen lopen rond – het is heel levendig.’
Geluksmomentjes…
Soms zijn er momenten dat ik me realiseer: goh, wat is het stil. Iedereen is geconcentreerd met zijn eigen werk bezig, helemaal in een flow. Dan ben ik echt ontroerd.’
'Ruimte geven aan creaties is belangrijk'
Ronja Driessen daagt cursisten uit om niet het geijkte pad te kiezen, maar het materiaal te volgen en eigenzinnige ontwerpkeuzes te maken.
“Ik hecht veel waarde aan het ambacht: iets creëren dat niet door een machine gedaan wordt. Ik besteed ook veel aandacht aan het conceptueel denken en het ontwerpen. De hele ervaring van een sieraad of object is hierbij belangrijk: van hoe je het presenteert tot hoe het verweert. Ik ben gepassioneerd over mijn vak en ben enthousiast; dat breng ik graag over in de les. Ik kijk goed naar wat mensen willen maken en denk regelmatig buiten de lessen aan de projecten waarmee iedereen bezig is.”
“Bij het edelsmeden kun je veel richtingen op, je kunt bijvoorbeeld objecten maken of je juist focussen op sieraden met edelstenen. Ik geef graag ruimte aan mijn cursisten om hun eigen richting te kiezen. Toch wil dat niet zeggen dat alles openligt, want ook door een specifieke opdracht te geven, spoor je cursisten aan eens wat nieuws te proberen. Maar als iemand met zo’n opdracht totaal niet uit de voeten kan, laat ik die vrij om zelf aan het werk te gaan.”
“De kleuren, vormen en systemen in de natuur en de menselijke ervaring daarvan. Verder laat ik me inspireren door het thema tijd, dat trekt me door hoe ongrijpbaar het is. Zo ben ik ook bij de edelstenen terecht gekomen, ik vind het ontstaan van edelstenen over miljoenen jaren fascinerend. Ik kijk heel gedetailleerd, ik zie in veel kleine dingen iets moois waar ik als kunstenaar iets van wil maken.”
“Iets hoeft niet gelikt en strak te zijn om mooi of ‘goed’ te zijn, maar wees wel bewust van het effect ervan.”
Zij draagt (bijna) altijd zwarte kleding, maar de edelstenen in haar sieraden zijn juist zo kleurrijk mogelijk.
Ronja Ida Weia Driessen is opgeleid tot ontwerper en beeldmaker. Ze studeerde af aan de HKU in Utrecht. Tijdens haar studie heeft ze opleiding genoten in edelsmeden en gestudeerd aan de School of Design van Kyushu University in Japan. Dat land bezoekt ze nog steeds graag. Onder haar eigen naam Ronja Ida Weia Jewelry maakt ze sieraden, veelal met edelstenen. Ze geeft behalve les bij Scholen in de Kunst in de zomer ook les bij Buitenkunst Randmeer en is onderdeel van het team van uitgeverij Jap Sam Books. Haar sieraden zie je op haar website en Instagram.
wie weet zien we jou ook!?
laten we graag zien
Angele Bruins vertelt over haar droom
Cursisten hoeven voor deze cursus zelf niets van tevoren aan te schaffen. Het materiaal waarmee je gaat werken zoals zilver-, alpaca-, koper- en messingplaat en draad kun je kopen bij Scholen in de Kunst. Die kosten komen dus bovenop de cursusprijs. Heb je zelf materiaal thuis? Dan kun je dat meenemen en gebruiken om mee te werken.
Alle gereedschappen voor het edelsmeden zijn aanwezig zoals hamers, staken en ander smeedgereedschap: vijlen, zagen, walsen, draadtrekijzers enzovoort. En zelfs een 3d-printer!