De kracht van de zwiepende lijn

Zijn het wortelstelsels, neurale breinstructuren, DNA-strengen, woekerende schimmeldraden? Erwin van Zijl schildert monumentale lijnpatronen (3 meter bij 90 centimeter) met een grote visuele impact. Het lijken natuurlijke groeistructuren, maar in feite zijn het krachtige abstracte vormen die voortkomen uit zijn verbeelding.

Perfecte balans
Hij heeft grote bewondering voor een van de founding fathers van de abstracte schilderkunst: Piet Mondriaan. Die speelde eindeloos met subtiele variaties in dikte van lijnen, in perfecte plaatsing en compositie. Net als Mondriaan is Van Zijl ervan overtuigd dat in de menselijke geest een universeel gevoel voor harmonie en samenhang is verankerd. En dat is waar hij met zijn schilderijen aan appelleert.

Talloze transformaties
Wie hem in zijn atelier aan het werk ziet, kan zich verbazen over het ongelooflijk arbeidsintensieve proces. Elk schilderij doorloopt vele stadia en ondergaat talloze transformaties voordat hij tevreden is. Omkering van één draaibeweging in het beeld kan een ingrijpende herziening van het totale doek noodzakelijk maken, om zo de chaos te bezweren. Het eindresultaat is de uitkomst van een langdurig proces van aanpassingen in kleurstelling, lichtwerking, compositie, en soms zelfs van rigoureus overschilderen.

Oneindige diepte
De lijnvormen golven, zwiepen en kronkelen over het doek. De cadans lijkt zich zijwaarts buiten de begrenzing van het schilderij voort te zetten. Zonder van een lijnperspectief gebruik te maken, weet Van Zijl ook in de diepte de suggestie van oneindige ruimte te creëren. Het effect wordt nog versterkt door een schijnsel waarvan de bron zich ergens buiten het doek bevindt en dat zorgt voor sterke schaduw- en lichtcontrasten.

Verstilling en dreiging
De zorgvuldige balans in structuren, vormen en kleurstellingen ademt een sfeer van contemplatie en verstilling. Maar wie met een nét iets andere blik kijkt, kan in de doeken van Van Zijl ook dreiging en overwoekering ontdekken. Juist die dubbelzinnigheid maakt het werk extra intrigerend.

door Homme Siebenga

Read the English text here >