Gitaarles

Len Cassee

‘Hun geluksmomentje wordt het mijne’

Achtergrond

• Len studeerde fluit aan de conservatoria van Utrecht en Hilversum.
• Sinds 1984 geeft ze les aan Scholen in de Kunst, inmiddels als fluit- en gitaardocent.  
• Len organiseert met collega’s het blazerskamp en de gitaardag voor Scholen in de Kunst. 

Fluit en gitaar

‘De hoogtijdagen van de fluit waren in de jaren 80, toen ik begon met lesgeven. Maar daarna nam het aantal leerlingen af en stroomde een overweldigend aantal kinderen binnen voor gitaarles. Ik speelde in die periode heel fanatiek gitaar en heb samen met collega Daan van der Vliet de introductiecursus gitaar in groepsverband opgezet. In eerste instantie was ik ondersteunend docent, later deed ik het alleen. Inmiddels zijn er geen grote groepen meer, maar vang ik wel nieuwe leerlingen op. Iedereen die bij mij start kan ervoor kiezen na een paar jaar, als het specialistischer wordt, naar een ander te gaan, maar gelukkig willen veel leerlingen blijven.’

Als docent

‘Ik ben van nature echt een docent, of het daarbij nou gaat om de fluit of om de gitaar. Ik heb zelfs leerlingen met meerdere instrumenten, die begonnen zijn met fluit, maar in de puberteit ook gitaar zijn gaan spelen. Bij het lesgeven wil ik iemand graag vaardig maken op zijn instrument en dat dan niet alleen op basis van mijn idee van vaardigheid, maar uitgaande van wat een leerling aan vaardigheden wil beheersen. Ik wil ze ook een leuke tijd geven, waar ze later goede herinneringen aan hebben.’

De muziekles

‘Alles begint met een instrument en een kind, daar komt vanzelf wat uit. De methode is bij iedereen anders. Soms beginnen we op gehoor, bij anderen juist met houvast van noten en een schriftje.

Voor sommige mensen is een recht pad goed, maar bij mij kun je allerlei zijwegen op. Als iemand het leuk vindt op YouTube van alles op te zoeken en lekker mee te spelen, op fluit of gitaar, dan proberen we dat. Dan help ik leerlingen bij het uitvissen van akkoordenschema’s en solootjes.

Afhankelijk van de leerling heb ik een lange-termijnplan. Soms vind ik het in eerste instantie jammer dat een goede gitaar leerling ineens alleen begeleidingen wil doen, maar als ik dan een filmpje zie van een bandje waarin hij of zij speelt - dat als een huis staat - dan ben ik echt trots.’

Oefenen

‘Ik vraag van leerlingen dat ze thuis oefenen en dat ze initiatief nemen. Ik kan niet de enige stimulans zijn in de week. Van ouders verwacht ik dat ze dat ondersteunen. Je hoeft echt geen verstand van muziek te hebben, ga er gewoon naast zitten. “Wat leuk, mag ik dat liedje nog een keer horen?” Of: “Kun je mij dat eens leren” - dat zijn zinnen die wonderen kunnen doen.’

Geluksmomentjes…

‘Ik deel mee in de vreugde van leerlingen die ineens ontdekken dat ze iets kunnen en heel mooi vinden, die eureka-ervaring. Hun geluksmomentje wordt dan ook het mijne.’

Daan van der Vliet

'Hoe meer je betrokken raakt, hoe meer je voor een kind gaat betekenen'

Achtergrond 

• Daan van der Vliet (1968) studeerde klassiek gitaar aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam bij Wim Pfister en Lex Eisenhardt én een jaar aan het conservatorium Lorenzo Perosi te Biella (Italië) bij Angelo Gilardino.
• Vanaf 2002 geeft hij les bij Scholen in de Kunst. Daarnaast werkt hij als coördinator binnen de afdeling Kunst in Vrije Tijd en als hoofd van de RVE tokkel en zang.  
• Als uitvoerend musicus richt Daan zich de laatste jaren steeds meer op muziek uit de 16e en 17e eeuw. Hij speelt daarom ook barokgitaar en theorbe.  
• Daan schrijft zelf veel muziek voor zijn leerlingen. 

Als docent 

‘Ik ben duidelijk in wat ik vraag van een leerling, mijn lessen zijn gestructureerd en ik verwacht dat de leerling zich houdt aan de afspraak die we maken. Maar wát ik precies vraag, verschilt per kind. Elke leeftijd vraagt een andere benadering. Ik geef alle type kinderen les, langzame of snelle kinderen, kinderen met ADHD, autistische en hoogbegaafde kinderen. Ik kijk echt naar de individuele vraag en heb geen oordeel over kunnen of mogelijkheden.’ 

De gitaarles 

‘De basis van mijn lessen is klassiek gitaar, noten leren lezen, tellen, voordracht, muzikale ontwikkeling, techniek, etc. Daarnaast komen uiteraard akkoorden en samenspel ruim aan bod. Ik integreer aspecten van de Kodaly Methode : we zingen de stukjes en proberen ze dan uit het hoofd te spelen. Zo gaan kinderen muziek beleven en leren ze melodisch spelen. Ik werk niet met tablatuur die je op internet vindt. Als kinderen vooral akkoorden willen leren, of elektrische gitaar willen spelen, dan verwijs ik ze met alle liefde door naar een collega.’  

Studeren 

‘Contact met ouders vind ik heel belangrijk, ik heb graag korte lijntjes met hen, ze mogen bij de lessen zitten. Ik kan in 25 minuten per week niet alles betekenen voor de muzikale ontwikkeling van een leerling; Ik vraag van ouders dat ze hun kind er vijf keer per week aan herinneren dat ze moeten studeren. Het helpt ontzettend als ouders de leerling begeleiden bij het tijd vrij maken tussen sport, huiswerk en de computer. Ik hoop dat ze er soms naast gaan zitten, maar allerbelangrijkst is dat ouders zich realiseren: gitaar oefenen gaat niet vanzelf. Het kost een kind ongeveer drie jaar om oefendiscipline te ontwikkelen en vaak is muziek studeren het eerste moment waarop kinderen geconfronteerd worden met iets dat niet vanzelf gaat.’  

Geluksmomenten… 

‘Mijn taak als docent gaat verder dan het leren gitaar spelen. Ik begeleid kinderen in een belangrijke fase van hun leven. Zeker als ik hen langer op les heb, ontstaat er een speciale band. Hoe meer je betrokken raakt, hoe meer je voor een kind gaat betekenen. Dat voelt heel bijzonder.’  

Leon de Kroes

‘Door weer en wind, met dat gitaartje op hun rug’

Als musicus

‘Ik ben altijd gefascineerd geweest door de rijkdom van de klanken en kleuren van de gitaar en ik houd van het instrument omdat melodie en harmonie er zo mooi samenkomen. Bovendien heb ik met gitaar de mogelijkheid gehad om heel veel verschillende soorten muziek te leren beheersen: klassieke gitaarmuziek, jazz, blues, rock, flamenco en improviseren. Ik denk dat klassiek gitaarspelen mij het gelukkigst maakt: mooie Spaanse muziek, Bach. Maar als ik improviseer op elektrische gitaar, in een bandje, ben ik echt in het moment en dat geeft weer een andere kick.’

Als gitaardocent

‘Melodieën spelen, klank maken – gitaar is zo’n mooi instrument, dat wil ik overdragen. Ik wil mijn leerlingen leren hun gevoel over te brengen. Ik kijk altijd naar wat een kind raakt. Dat probeer ik aan te moedigen, heel intuïtief, maar wel met een idee voor de lange termijn. Wat willen ze kunnen over een paar jaar?’

De gitaarles

‘Als kinderen blanco binnenkomen, begin ik met een klassieke methode: gitaar vasthouden, noten lezen, posities, de basisdingen. Als ze na een paar jaar willen overstappen op popliedjes, improviseren, is dat mogelijk. Liefst in combinatie met klassiek gitaar, want dat blijft een rijke bron. Als er de leeftijd komt dat ze misschien wel willen stoppen, ben ik blij dat ik het met de elektrische gitaar aantrekkelijk kan houden. Het is echt een andere manier van muziek maken, je zit veel minder in je hoofd en het appelleert aan een andere kant van je persoonlijkheid. Kinderen leren meer durven, loslaten. De kick die je daarvan krijgt, doet iets voor hun zelfvertrouwen.’

Oefenen

‘Ik verwacht dat leerlingen thuis hun lessen voorbereiden, natuurlijk de ene keer beter dan de andere. Ik hoop dat ze in het eerste jaar de discipline leren, leren dat het commitment vraagt. Het helpt enorm als ouders het oefenen stimuleren, belangstelling tonen, naar voorspeelavonden gaan. Ze zijn ook altijd welkom in de les.’

Geluksmomentjes…

‘Ik word sowieso blij van het contact met leerlingen, van de band die we opbouwen. Het is toch bijzonder dat ze jarenlang blijven komen, door weer en wind, met dat gitaartje op hun rug. Ik geniet ook als leerlingen lol hebben met elkaar bij het samenspelen. En natuurlijk ben ik blij als ze iets overwinnen, als ik zie dat ze ook echt wat kunnen en presteren op hun eigen niveau. Maar eigenlijk zijn er veel leerlingen die echt al goed spelen en me weten te raken met hun spel.’

Achtergrond

• Leon studeerde zowel klassiek als elektrische gitaar aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam.
• Sinds 1991 geeft hij les bij Scholen in de Kunst.
• Leon soleerde met orkesten en was actief als solist tijdens internationale gitaarfestivals, in het Segovia Gitaar Kwartet en in diverse bands. Hij geeft geregeld uitvoeringen als solist.

Brenda Klein

‘Zo’n blij koppie dat elke week weer binnenkomt’

Achtergrond 

• Brenda volgde haar opleiding voor docerend en uitvoerend musicus aan het Conservatorium van Amsterdam bij Lex Eisenhardt. Aansluitend studeerde ze een jaar in Freiburg bij Professor Sonja Prunnbauer.
• Ze is sinds 1997 werkzaam bij Scholen in de Kunst.
• Als uitvoerend musicus maakte Brenda veel kamermuziek met zang en fluit. In de loop van haar carrière ontdekte ze dat haar hart lag bij het onderwijzen.

Als docent

‘Ik heb volgens mij eindeloos veel geduld. Als iets niet lukt, ervaren leerlingen dat dat niet erg is, we zoeken een oplossing. Ik wil mijn leerlingen het plezier laten ervaren van samen muziek maken en mijn doel is dat ze zelfstandig hun instrument leren bespelen. Het mooiste is als ze op een gegeven moment zelf naar de winkel gaan, een stuk kopen en weten hoe ze daaraan moeten beginnen. Ik vind belangrijk dat ik zelf als docent steeds nieuwe ideeën blijf opdoen. Ik volg bijvoorbeeld de Kodaly-cursus en dan kom ik helemaal enthousiast met nieuwe kennis de les in.’

De gitaarles

‘Uitgangspunt van mijn lessen is klassiek gitaar, vanzelfsprekend leer je noten lezen. Maar er kan zoveel op gitaar: Spaans, Zuid-Amerikaans, blues, het repertoire is heel breed. Ik ben gestructureerd, schrijf alles in het schriftje en zorg dat we doen wat er geoefend is en dat we het nieuwe huiswerk doornemen. Als het praktisch haalbaar is, laat ik leerlingen met z’n tweeën beginnen: samenspelen is het leukste wat er is. Vaak werkt de dynamiek van meerdere leerlingen heel stimulerend.’

Hard werken

‘Ik ben vriendelijk, maar er wordt hard gewerkt. Elk kind heeft daarbij een andere toon nodig, dat is de pedagogische kant die ik heel leuk vind. Ik ga ervanuit dat een leerling plezier heeft in het spelen, maar ook dat hij leert om de discipline op te brengen om elke dag te oefenen. Ouders vraag ik om daar op een goede manier mee om te gaan, vaak hangt het succes van een kind op zijn instrument daarvan af. Het gaat om belangstelling: “laat eens horen, hoe klinkt dat?”, en om structuur: jonge kinderen kunnen niet zelf regelen dat ze elke dag studeren. Dat is soms lastig voor ouders, maar het is een kwestie van gewoon doen, op een vaste plek, op een vast moment. Ga er maar een kwartiertje naast zitten.’ 

Geluksmomentjes…

‘Soms zijn leerlingen zo enthousiast, zo gemotiveerd, dan zit ik op het puntje van mijn stoel – alles wat ik erin stop krijg ik terug. Daar vlieg ik voor! Maar ook die kleintjes: zo’n blij koppie dat elke week weer binnenkomt. En ik leid het gitaarorkest CARAMBA! en gitaarensemble TORRES (leerlingen), dat is heel leuk en stimulerend.’

Susana Opanski

‘Het magische effect van muziek in hun ogen’

Achtergrond

• Susana komt oorspronkelijk uit Argentinië en woont sinds 1990 in Nederland.
• Ze volgde de Profesorado Superior de Guitarra, een masteropleiding in La Plata aan het Gilardo Gilardi conservatorium. Ook haalde ze daar haar bachelor fagot.
• Na haar opleiding speelde Susana fagot in symfonieorkesten, gaf ze gitaarles en maakte ze kamermuziek op zowel gitaar als fagot.
• Sinds 1993 werkt Susana bij Scholen in de Kunst. Ze geeft ook les in Soest en Utrecht. Namens Scholen in de Kunst is ze intermediair voor het Jeugdcultuurfonds. Ze zet zich graag in voor het toegankelijk maken van muziek voor iedereen.
• Ze werkt voor verschillende muziekeducatieprojecten en was de eerste Muziek Cultuurcoach van de stad Amersfoort. 
• Om in een behoefte van oud-leerlingen te voorzien, richtte ze in 2013 het Studenten Gitaar Ensemble Nederland op. 

Als docent

‘Alles wat ik doe, komt voort uit mijn enthousiasme, mijn liefde voor muziek en voor het lesgeven. Ik ben gestructureerd en ik vind het belangrijk dat kinderen zich ontwikkelen en progressie maken in de les. Daarnaast is het ook goed dat het soms even heel anders gaat: “Kom, nu iets geks!” en soms ga ik mee met wat zich voordoet op het laatste moment: “Over twee weken concert? Oké, we doen het gewoon!” We hebben meestal wel wat klaar om voor te spelen. Maar natuurlijk vraagt een leerproces in de eerste plaats structuur, methodiek en doelen.’  

Bijbrengen

‘Mijn streven is dat iedereen uiteindelijk mooi gitaar kan spelen, en dat het instrument de rest van hun leven een goede kameraad kan zijn, ook op momenten dat het minder gaat. Plezier in samenspelen wil ik ze ook bijbrengen, dat motiveert. Een instrument leren spelen is vaak een eenzame bezigheid, samenspelen maakt het sociaal. Hier op Scholen in de Kunst heb ik dan ook een gitaarensemble: Gitaar Camerata Eemland. Voorspelen is ook belangrijk, het is een oefening in presentatie, iets durven zeggen met je spel. Situaties op school, later aan de universiteit of op het werk worden dan minder spannend.’ 

Studeren

‘Volgens mij ben ik niet streng, ik benader de meeste dingen graag met humor. Maar ik eis wel betrokkenheid en discipline. Leerlingen hebben ook recht op een docent die hun mogelijkheden serieus neemt en die op basis daarvan inzet van ze vraagt. Ik weet niet of je slim wordt van muziek - dat hoor je vaak, maar ik weet wel dat je heel geconcentreerd moet werken om een stuk goed te spelen. Je leert heel compleet bezig zijn, op een gedisciplineerde manier. Je werkt cognitief: noten lezen en ritmes begrijpen; je motoriek is betrokken en je spreekt je gevoelens aan. Dat heeft met ontwikkelen van intelligentie te maken. Ik help ze met studeren door bijvoorbeeld samen een schema te maken voor het huiswerk. Hoeveel minuten besteed je op welke dag aan welk stukje, daarmee krijgen ze inzicht. Ouders vertellen weleens dat de planning die hun kind maakt op de middelbare school doet denken aan het gitaarschriftje.’  

Repertoire

‘Mijn les is gericht op technieken voor de klassieke gitaar. Maar het repertoire is heel breed. In Argentinië heeft iedereen een gitaar en naast de Zuid –Amerikaanse volksmuziek is daar ook het klassieke gitaarrepertoire heel bekend. Ik voel me verplicht de horizon van leerlingen te verbreden en geef ze dus niet alleen wat ze zelf al kennen. Popmuziek en blues horen natuurlijk ook bij de gitaar, en dat speel ik ook met veel plezier met de leerlingen. Met samenspelen leren ze dan akkoorden en melodieën daarbij. Sommige kinderen willen eigenlijk elektrische gitaar spelen, maar moeten van hun ouders beginnen met klassiek - een uitstekende basis. Het grappige is dat er dan leerlingen blijven hangen – die hadden niet verwacht dat je zoveel kon met klassiek gitaar.’  

Geluksmomentjes…

‘Als leerlingen een concours winnen, is dat natuurlijk een geluksmoment. Maar ook de kleine dingen: een jonge leerling die trots vertelt: “Mijn oma werd 70 en ik heb I like the flowers voor haar gespeeld.” Het allermooiste is als ik het magische effect van muziek terugzie in de ogen van de kinderen, of als ik dat hoor in hun spel.’