Overige ensembles

Petra van Drieënhuizen

‘Opgefleurd weer naar huis’

Achtergrond 
• Petra volgde haar opleiding voor accordeon aan het Hilversums Conservatorium. Daarnaast studeerde ze piano en ensemble-leiding. Ze was dirigent van accordeonvereniging Animato Soest. Naast het lesgeven op accordeon geeft Petra ook al even lang pianoles.
• Sinds 1990 geeft Petra les op Scholen in de Kunst aan leerlingen van alle leeftijden en niveaus.
• Ze is lid van het bestuur van de Nederlandse Accordeonvereniging (NOVAM) en werkt actief aan de ontwikkeling van het instrument.

Als musicus
‘Als kind al was ik een groot deel van de week te vinden op de muziekschool, ik vond het daar heerlijk. Muziekdocent worden, was een logische keuze. Op het conservatorium ging er een andere wereld voor me open. Ik ontdekte dat er veel nieuwe muziek voor het instrument was. Vroeger speelde je als accordeonist vooral volksmuziek, maar vanaf de jaren ’60 werd het een volwaardig concertinstrument. Door technische ontwikkelingen had je ineens een breder repertoire tot je beschikking, van Scarlatti en Bach tot hedendaagse muziek.’

Als docent
‘Het overbrengen van mijn plezier in het bespelen van een muziekinstrument is mijn grootste drijfveer. Ik leer natuurlijk allereerst de vaardigheden aan, maar ik wil ook laten zien hoe breed de mogelijkheden zijn met het accordeon, welke stijlen je allemaal kan spelen. De keuze voor accordeon is vaak een zeer bewuste keuze, waardoor de meeste leerlingen jarenlang op les blijven.’

De les
‘In het begin heeft iedereen hetzelfde lesboek, daarna kan je alle afslagen nemen. Ik bied een zo breed mogelijk repertoire aan en ik borduur voort op wat leerlingen leuk vinden. Vaak komen ze zelf met muziek: popliedjes, liedjes uit de musical van school. Die pas ik dan graag aan voor accordeon. We spelen in elke les samen, ook de nieuwe stukken. Dan gaat de leerling met een klankbeeld naar huis.’

Studeren
‘Het helpt enorm als ouders het belang inzien van thuis studeren, maar dat is lastig in deze tijd. Bij kinderen die wel studeren, zie je de meeste progressie. Ze merken ook dat het resultaat van oefenen, over drempels gaan, steeds een soort cadeautje is. Mijn taak is om tijdens de les kinderen zo enthousiast te krijgen dat ze graag thuis aan de gang gaan. Vooral samenspelen is heel motiverend, ook buiten de les. Veel leerlingen zijn aangesloten bij een accordeonvereniging.’

Geluksmomentjes…
‘Soms komen de kinderen moe uit school, sjok, sjok – zitten, muziek uit het tasje. Maar, zijn we bezig, dan fleuren ze helemaal op. Ze gaan actiever de les weer uit. Dan heb ik ze in ieder geval iets meegegeven!’

Annemieke IJzerman

‘Het gevoel overbrengen dat ik zelf heb als ik speel’

Achtergrond
● Annemieke studeerde harp bij Erika Waardenburg aan de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht. Ze vervolgde haar harpstudie bij Fabrice Pierre aan het CNSMD in Lyon in Frankrijk. 
● Ze geeft sinds 2004 harples bij Scholen in de Kunst.
● Annemieke combineert lesgeven met een actieve uitvoeringspraktijk. Ze remplaceert in de beroepsorkesten, geeft soloconcerten en speelt kamermuziek met verschillende ensembles. Ze werkt als harpiste ook graag samen binnen andere disciplines zoals dans en theater. 

Als docent
‘Enthousiast, gedreven, gepassioneerd, volgens mij zijn dat de woorden die bij mij passen. Ik houd van mijn vak, ik houd van de muziek en van het instrument. En ik vind het mooi mensen te zien leren: iemand komt blanco binnen en heeft zich na een half jaar al zoveel eigen gemaakt. Dat zelfvertrouwen, de overwinning – echt iets kunnen op de harp. Als docent ben ik gedegen en gestructureerd, en vind ik het tegelijkertijd belangrijk een sfeer te creëren waarin ruimte is om te ontdekken. Behalve kinderen heb ik ook volwassenen op les die ineens tijd en middelen hebben om een oude droom in vervulling te laten gaan.’ 

Stapjes
‘Ik wil mijn leerlingen de liefde voor muziek meegeven. Ik wil dat ze het gevoel leren kennen dat ik zelf heb als ik speel en als ik samen met anderen muziek maak. Hetzelfde ritme voelen, met elkaar iets maken: een crescendo, of juist mooi zacht spelen. Dat bereiken is al heel wat: al die stapjes die je zet, de noten, het ritme, de vingerzetting - op welk niveau je ook speelt, dat moet eerst. Als leerlingen het plezier eenmaal ervaren, zien ze ook dat dingen leuker en beter worden als je ervoor werkt, dat je dan echt iets bereikt.’  

De les
‘Ik gebruik verschillende methodes en heb ook een eigen leergang ontwikkeld. Bij kinderen begin ik altijd auditief. We zingen iets en kijken of we dat kunnen spelen. Het muzikale voorstellingsvermogen ontwikkelen we al doende en koppelen we aan speeltechniek en het notenschrift. Omdat de lessen individueel zijn, kiezen we repertoire op basis van persoonlijke voorkeuren. Mijn les heeft een duidelijke structuur. We beginnen met techniek, we doen iets nieuws en we herhalen het oude. Tijdens de les speel ik ook altijd samen met de leerling, met het oog op het plezier dat dat geeft en om de cadans van een stuk over te brengen. Elk jaar organiseren we met de harpdocenten een groot samenspeelproject. Een harporkest van 25 harpen, van alle leeftijden en alle niveaus. Ontzettend leuk!’ 

Oefenen
‘Ik verwacht inzet van leerlingen. Ik geef ze mee dat een instrument leren beheersen meer is dan doen wat een docent je uitlegt. Je moet trainen, herhalen. Elke dag. Hoe jonger de kinderen, hoe belangrijker de rol van ouders hierbij is. Het eerste jaar naast het kind zitten en af en toe aanmoedigen: “Goh zou je dat nog eens willen spelen?” Elke dag een moment vinden om te spelen en te herhalen.’ 

Geluksmomentjes…
‘Die zitten in van alles. De kwartjes die ik zie vallen bij een leerling: “Oh, gaat het zó! Die twee noten zijn sámen!” De kleine inzichten. De progressie die een leerling maakt. De magie van een mooi ritenuto. Dat we samen echt muziek kunnen maken.’

Sophie Oltheten

Liesbeth Vernout

‘Als leerlingen een beetje verliefd worden op de trompet…’

Achtergrond
• Liesbeth studeerde Muziekwetenschappen in Utrecht; had een eigen muziekuitgeverij, en besloot pas daarna professioneel verder te gaan met de trompet. Ze behaalde haar diploma docerend musicus in 2004 en studeerde HaFa-directie aan het Artez conservatorium Arnhem.   
• Liesbeth geeft sinds 2004 trompetles bij Scholen in de Kunst.
• Ze dirigeert daarnaast onder meer het Kei Stedelijk Opleidingsorkest. 

Als docent
‘De leerling en ik hebben allebei iets met de trompet, die gemeenschappelijkheid is mijn uitgangspunt. Vervolgens zie ik mijzelf als iemand die het leren beheersen van het instrument begeleidt, coacht. Daar is geen specifieke manier voor. De weg hangt af van de leerling, wat zoekt een leerling? Wat vindt hij? En wat brengt hij zelf in? Ik richt me op de zelfstandigheid van leerlingen, ongeacht of ze ‘goed’ zijn in trompetspelen of niet - ik wil dat ze het gevoel krijgen iets te beheersen en dat ze daarvan kunnen genieten. Het verschil tussen de leerlingen maakt lesgeven juist zo boeiend.’ 

Ruimte geven
‘Meestal begin ik bij kinderen met lekker uit het hoofd spelen. Maar als ze meteen nieuwsgierig zijn naar de nootjes, beginnen we daarmee. Vervolgens wil ik leerlingen vooral de ruimte geven dingen te doen die niet per se in ‘het boekje’ staan. Uiteraard is het bijbrengen van de basistechniek van het trompet spelen het essentiële onderdeel van het speel-leerproces. Maar het is zo mooi als iemand komt met iets wat ik niet verwacht, of zegt: “Kijk eens wat ik kan op de trompet!” Dan weet ik: daar ga ik op aansluiten! Vervolgens zijn er zoveel methodes waar we mee kunnen werken, ik kijk altijd wat past. Dat houdt kinderen gemotiveerd en enthousiast.’  

Oefenen
‘Ik geef aan wat leerlingen thuis kunnen oefenen, maar als ze terugkomen met wat anders - ook prima. Ik hoop dat ze doen wat mogelijk is, en vooral dat ze spelen vanuit eigen enthousiasme. Lukt dat niet, dan kan ik ze vaak helpen – samen met ouders kan ik de trukendoos opentrekken. Bijvoorbeeld een roostertje maken, dat vinden vooral pubers fijn. Maar ook bij hen werkt eigen verantwoordelijkheid het beste, zelf de kick ervaren van mooi spelen. Ik spreek wel eens af dat we even helemaal niks thuis oefenen, alleen maar op les. Dan zegt de puber al snel: “Ik wil toch wel íets doen!” Als jongeren bang zijn trompetspelen niet te kunnen combineren met bijvoorbeeld de brugklas, stel ik ze gerust en werken we lekker op de les en dan komt het oefenen ook weer. Voor leerlingen uit de HaFa-wereld die zelf graag een examen willen doen, of leerlingen die naar concoursen gaan maak ik afspraken over wat er van ze gevraagd wordt.’  

Samenspelen
‘Ik kom zelf uit de uit de wereld van de harmonie en fanfare, en in mijn studententijd speelde ik in symfonieorkesten. Met die achtergrond stimuleer ik het samenspelen graag, vaak is het sociale aspect heel motiverend. Bij de leerlingen die van de harmonie en fanfare komen, gaat dat vanzelf. Er zijn ook kinderen die liever alleen, puur met hun instrument bezig willen zijn. Het kan hen helpen in het dagelijks leven: leren doorzetten, of als afleiding, of gewoon omdat ze het fijn vinden om te doen.’  

Geluksmomentjes…
‘Er zijn zoveel dingen waar ik blij van word! Het enthousiasme van de kinderen; als leerlingen vrolijk de deur uitgaan; als ze met iets onverwachts komen. Of als ik zie dat leerlingen een beetje verliefd worden op de trompet.’  

Klaske de Haan

‘Bij mij leer je musiceren van binnenuit’

Hoe zou je jezelf willen omschrijven als docent?

‘Docent zijn betekent voor mij cursisten helpen muzikant te worden. Bij mij draait alles om speelplezier en positief leren. Ik laat cursisten graag zelf ontdekken. Zo worden het zelfstandige musici. Ik wil mensen graag helpen en vraag tijdens de les vaak wat ik kan doen om de ander verder te brengen. Mijn dag is goed als de leerling blij de les uit gaat.’

Je hebt een eigen lesmethode ontwikkeld, vertel!

‘Als docent zocht ik naar een manier hoe je het beste de hoorn kunt leren bespelen. Die kennis vond ik tijdens de master muziekeducatie volgens Kodály, die uitgaat van auditief leren. Dat loste bij mij zoveel dingen op bij het hoorn spelen. Alles viel op z’n plek: zo had ik het ook willen leren. Daarna heb ik die aanpak vertaald naar mijn eigen hoornmethodiek voor beginnende leerlingen, waarin ze spelenderwijs een innerlijke klankvoorstelling voor de natuurtonen ontwikkelen. Het mooie is dat technisch het instrument leren bespelen en musiceren zo samenkomen.’

Kun je vertellen hoe jij lesgeeft?

‘Voor mij is het belangrijk dat cursisten kunnen experimenteren en dingen kunnen uitproberen. Iemand die musiceert wil iets vertellen met zijn instrument aan de luisteraar. Dat leer je niet uit boekjes of door eindeloos noten te leren en toonladders te oefenen. Ik heb ontdekt dat het gaat om musiceren van binnenuit, wat wil zeggen dat je speels en met je gevoel het instrument volgt.’

Wat betekent dat musiceren van binnenuit?

‘In de les betekent dit dat ik samen met jongere leerlingen veel zing en ik ook luistervragen stel, zodat ze hun zogeheten ‘binnenoor’ ontwikkelen. We lopen door de ruimte, dansen, springen en doen muzikale spelletjes. Allemaal in een sfeer waarbij ze zich op hun gemak voelen. Naast opdrachten geven, ga ik graag in dialoog met de leerling. Zo ontdekken ze hun eigen ideeën en creativiteit. De leerling staat centraal; ik kijk echt naar wat iemand nodig heeft. Geen enkele les is hetzelfde, dat houdt het gevarieerd en interessant en past goed bij de tijdgeest.’

Wat vind je belangrijk dat ze leren?

‘Ik vind het belangrijk dat cursisten heel breed worden opgeleid. Je wordt muzikant en dat doe je niet door alleen de techniek aan te leren. Het gaat om innerlijke klankvoorstelling, om zelf leren voelen en ervaren. Het effect hiervan is dat leerlingen de lessen leuk blijven vinden. Als je vanuit je gevoel speelt, ontstaat er vanzelf iets nieuws. Ze leren om zelf betekenis te geven aan hun muziek, maken eigen muzikale keuzes en kunnen zich daardoor muzikaal uitdrukken op hun instrument.’

Wist je dit al over Klaske?

Klaske heeft twee jonge golden retrievers, waar ze veel mee speelt, wandelt en die ze traint.

Achtergrond

Klaske de Haan viel als 5-jarige al voor de hoorn als instrument, toen ze de fanfare voorbij zag komen. Na enkele jaren trompet begon ze als 12-jarige met hoorn spelen. Het warme geluid past bij haar. Ze studeerde hoorn aan de conservatoria van Groningen, Den Haag en Tilburg. En specialiseerde zich daarna in muziekeducatie en pedagogiek. Ze haalde vervolgens de Master Music Education according to the Kodály concept. Als hoornist werkte ze samen met diverse orkesten, waaronder het Residentie Orkest, het Radio Kamerorkest, het Nederlands Philharmonisch orkest, het Rotterdams Philharmonisch orkest en het Balletorkest. Ook speelde ze in diverse kamermuziekensembles.

Daphne Balvers

'Ineens de klank van een ‘echte’ saxofonist'

Achtergrond
• Daphne begon haar opleiding saxofoon aan het conservatorium van Hilversum en studeerde Cum Laude af in Amsterdam.
• Als uitvoerend musicus speelde ze onder meer in het Amsterdam Saxophone Quartet, met musici als Jaap van Zweden, Han Bennink en Daniël Wayenberg.
• Sinds 1999 geeft Daphne les op Scholen in de Kunst.
• Ze leidt de Saxoholics, het ensemble van Scholen in de Kunst voor gevorderde saxofoonleerlingen.
• Daphne speelt in The Sprockets, een filmbegeleidingsorkest.

Als docent
‘Ik ben heel geduldig denk ik. En ik vind het leuk om mijn leerlingen op elk niveau uit te dagen, over een streep te trekken. Ik laat ze graag iets proberen waarvan ze zelf denken: dat gaat nooit lukken. Iets buiten hun comfortzone: ietsje moeilijker, uit het hoofd, of improviseren. En ik laat ze kennis maken met verschillende muziekstijlen.’

De les
‘Mijn manier van lesgeven is afhankelijk van de leeftijd, de capaciteit en van het karakter van de leerling. Ik volg geen standaardmethode. In het begin werken we aan klank, niet meteen met noten lezen. Daarna spelen we eenvoudige stukjes, vaak uit een boek met een audiotrack waarin allerlei stijlen aan bod komen. Pubers stimuleer ik vooral om zelf dingen in te brengen. Ik wil dat ze plezier hebben tijdens de les, zodat ze zich daarna telkens weer voornemen te gaan oefenen – of dat er dan van komt of niet...’

Klank
‘Ik vind het belangrijk dat leerlingen leren luisteren naar hun klank. Wat gebeurt er met je toon? Als je bijvoorbeeld op saxofoon jazz of pop speelt, horen daar bepaalde klankeffecten bij. Ik speel voor en geef tips, maar ze zullen zelf op zoek moeten. Het is zoals een taal leren: wat doe je met je mond om een bepaalde klank te krijgen? Geweldig als leerlingen na een tijdje merken dat ze het niveau van een muziekschool leerling ontstijgen. Ineens horen ze iets wat ze alleen kennen van “echte” saxofonisten, professionals. Dat geeft zelfvertrouwen!’

Samenspel
‘Aan pubers vraag ik regelmatig: “Zit je al in een bandje? Heb je geen klasgenoten met een bandje?” Ik vind het belangrijk dat mijn leerlingen samenspelen. Beginners kunnen zich aansluiten bij een van de vele muziekverenigingen in Amersfoort. En als ze eraan toe zijn, stuur ik ze naar de Flexband: een band van Scholen in de Kunst met allerlei blazers. Tijdens de lessen zelf laat ik ze ook in kwartetten spelen, daar is veel prachtig repertoire voor.’

Geluksmomentjes…
‘Als het lukt om leerlingen verder te brengen dan ze zelf verwachten. De zelfvertrouwen-boost die ze dan krijgen, vind ik prachtig om te zien!’

Jooske van Andel

'Speelplezier staat altijd op nummer één'

Wat valt gelijk op als je les hebt van jou?

“Ik denk dat leerlingen me vooral erg geduldig vinden. Best een handige eigenschap bij het aanleren van een muziekinstrument. Verder vind ik het belangrijk dat cursisten plezier hebben in hun spel. Ik voeg eventueel commentaar daarom samen met opmerkingen over spelplezier. Ik benoem altijd de positieve kanten van het spel of verwerk muzikale spelletjes in de les met jongere leerlingen, zodat het plezier op nummer één staat. Ook vind ik het belangrijk dat iedereen zich prettig voelt en alles durft te zeggen. Ik probeer echt een open sfeer te creëren.”

Wat brengt het klarinet spelen jou?

“Muziek maken gaat altijd samen met emotie en gevoel. Dat kun je niet los van elkaar zien. Musiceren is echt een gevoelskwestie, waardoor je je als muzikant kunt uiten, en dat geldt evengoed voor de mens die naar jouw spel luistert. Tja, zonder muziek zou ik me voor een deel niet kunnen uiten. Er is zo’n gezegde: ‘Where words fail, music speaks’, daar kan ik me volledig in vinden.”

Jij speelt in diverse ensembles, hoe verwerk je die ervaring in de lessen?

“Vanaf het begin van mijn muzikale leerschool en carrière speel ik al in diverse muziekensembles, variërend van de harmonie tot aan kamerorkesten. In mijn werkweek wil ik zo divers mogelijk spelen: in mijn duo met een harpiste speel ik vooral klassiek en in harmonieorkesten juist meer lichtklassiek en speciaal daarvoor geschreven muziek. Ik doe dat om mezelf zoveel mogelijk uit te dagen. En die diversiteit aan ervaring en muziekstijlen bied ik cursisten ook aan.”

Je begeleidt ook het klarinetensemble, wat houdt dat in?

“Het mooie van muziekles bij Scholen in de Kunst is dat je gratis mee kunt doen aan orkesten en ensembles. Ik begeleid het klarinetensemble waar je leert samenspelen. Dat zorgt voor verbinding, in de muziek, maar ook van mens tot mens. Dat is vrijwillig en brengt veel extra spelplezier.”

Wat geeft jou energie in het lesgeven?

“Tijdens de lessen vind ik het erg belangrijk dat alle facetten van muziek leren spelen aan bod komen, zoals techniek, adem, embouchure en klanken. Want als je de basis niet goed beheerst, moet je dat later allemaal inhalen. Daarom zorg ik voor die stevige, brede basis. Zelf vind ik het fijn als het zogeheten ‘kwartje valt’ bij een leerling. Als iemand ergens tegenaan loopt en weer verder kan na een tip, dan kan ik daar erg van genieten. Daar doe ik het voor.”

Achtergrond

Jooske van Andel studeerde klarinet aan het Prins Claus Conservatorium in Groningen en behaalde twee Masters of Music bij het Fontys Conservatorium in Tilburg bij docent Eddy Vanoosthuyse. Ze won als klarinettist prijzen bij o.a. het Nederlands Klarinet Concours en Prinses Christina Concours. Ze vormt met harpiste Michelle Sweegers het duo Sweegers & Van Andel, waarmee ze onlangs een cd maakte. Ze remplaceert regelmatig bij de Marinierskapel der Koninklijke Marine en speelt solo in diverse harmonie- en kamerorkesten. Jooske is actief als muziek- en klarinetdocent bij muziekscholen en op basisscholen en is dirigent bij enkele jeugdorkesten.